Việt Nam đã chính thức triển khai chương trình thử nghiệm đầu tiên của hệ thống giao dịch phát thải khí nhà kính (ETS), nhằm khuyến khích các ngành công nghiệp lớn giảm lượng khí CO₂ phát thải.

Theo Reuters, 3 ngành công nghiệp lớn là sản xuất thép, xi măng và nhiệt điện chiếm khoảng 50% tổng lượng CO₂ phát thải của cả nước. Các doanh nghiệp trong các ngành này sẽ phải mua hạn ngạch phát thải tương ứng với cường độ CO₂ của họ, tức là lượng CO₂ phát thải trên mỗi đơn vị sản phẩm. Chương trình thử nghiệm này sẽ kéo dài đến năm 2029 và dự kiến sẽ mở rộng sang các lĩnh vực khác như vận tải hàng hóa và tòa nhà thương mại.

Lô hạn ngạch phát thải đầu tiên cho giai đoạn 2025–2026 sẽ được phân bổ cho các công ty vào cuối năm nay. Những công ty vượt quá hạn ngạch của họ sẽ phải bù đắp phần thiếu hụt bằng cách mua tín chỉ trên thị trường. Chương trình cũng cho phép các công ty bù đắp tối đa 30% lượng phát thải của họ bằng cách mua tín chỉ từ các dự án phát thải thấp trong nước hoặc quốc tế.

Hệ thống ETS mới này có thể sẽ không có tác động ngay lập tức đến lượng phát thải của các ngành công nghiệp lớn, vì hầu hết hạn ngạch dự kiến sẽ được phân bổ miễn phí trong giai đoạn đầu. Ưu tiên hàng đầu là giúp các đơn vị thích nghi với hệ thống, các quy định và luật lệ, chứ không phải nhằm tạo ra tác động môi trường ngay lập tức.

Giao dịch carbon dự kiến sẽ trở thành một phần quan trọng trong nỗ lực của Việt Nam nhằm đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Tuy nhiên, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Viên Ngọc Nam - Giảng viên cấp cao Trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh, để tín chỉ carbon thực sự có thể được giao dịch thì còn nhiều vấn đề cần làm rõ. Bởi chỉ riêng về phân loại các tín chỉ carbon (carbon tự nguyên, carbon bắt buộc) hiện cũng chưa có đơn vị chủ khoản nào phụ trách phân loại và đo đếm sản lượng. "Các đơn vị này phải có tư cách pháp nhân tại Việt Nam cũng như tư cách pháp nhân được quốc tế công nhận. Không những vậy, đo đếm xong thì phải có đơn vị thẩm định, không chỉ được thẩm định ở Việt Nam mà còn phải được quốc tế thẩm định. Cách thức thẩm định ra sao cũng là việc cần phải bàn.", Phó giáo sư, Tiến sĩ Viên Ngọc Nam chia sẻ.

Để chính thức khởi động thị trường tín chỉ carbon vào năm 2029, theo các chuyên gia, Việt Nam cần chuẩn bị tốt cơ sở dữ liệu, thực hiện kiểm đếm, giám sát, đo đạc theo các mốc thời gian cố định trong khoảng từ 3 đến 5 năm. Bởi thị trường tín chỉ carbon sẽ không phải là thị trường tham gia ngắn hạn, bởi tham gia tín chỉ carbon phải kéo dài trong 20, thậm chí 30 năm. Vậy nên việc phát triển hệ thống đăng ký tín chỉ carbon quốc gia và cơ chế giám sát minh bạch sẽ là yếu tố quyết định hiệu quả của thị trường này trong tương lai./.

Theo: vtv.vn