Báo nói ra đời - cổ động nhân dân nhanh nhạy, kịp thời 

Sau thắng lợi Điện Biên Phủ, hòa bình được lập lại ở miền Bắc, dưới sự lãnh đạo của Đảng, toàn dân tích cực tham gia công cuộc khôi phục, phát triển đất nước. Năm 1956, Đài Truyền thanh Thái Bình được thành lập. Ông Nguyễn Khắc Cần, 89 tuổi, là một trong 8 cán bộ đầu tiên của Đài Truyền thanh Thái Bình, đang sinh sống tại phường Trần Hưng Đạo (thành phố Thái Bình) chia sẻ: Cuối năm 1954, ông cùng nhiều anh em ở Đài Tiếng nói Việt Nam được điều động công tác về địa phương để chuẩn bị xây dựng hệ thống đài truyền thanh địa phương. Trong thời kỳ đầu thành lập, Đài ở đường Lê Lợi (trụ sở Ngân hàng Nhà nước hiện nay). Để chuẩn bị cho sự kiện truyền thanh đầu tiên, Đài phối hợp cùng Công ty truyền thanh huy động anh em kỹ thuật đi lắp đặt đường dây, chọn vị trí đặt loa truyền thanh theo các trục đường tại thị xã Thái Bình và kéo được đến một số địa phương phụ cận thị xã. Bản tin đầu tiên do phóng viên, biên tập viên duy nhất của đài lúc đó là ông Lương Quý Biếc, vốn là một cán bộ của Ban Tuyên huấn tỉnh về công tác tại Đài thực hiện. Đúng 5h sáng ngày 2/9/1956, tiếng loa truyền thanh đầu tiên vang trên bầu trời thị xã Thái Bình làm nức lòng nhân dân. Từ đó, tiếng loa được phát đều đặn với 1 bản tin trong tỉnh phát lúc 5h sáng, phát lại vào 5h chiều, sau đó tiếp tục tiếp âm các chương trình Đài Tiếng nói Việt Nam. 

Đến năm 1957, đài truyền thanh thứ 2 được đầu tư xây dựng đặt tại thôn Trung Đồng (nay là xã Nam Trung, Tiền Hải). Các năm tiếp theo lần lượt xây dựng hệ thống đài truyền thanh tại các khu vực như Thanh Nê, Vũ Tiên, Thư Trì, Đông Quan, Thụy Anh, Quỳnh Côi... Khi các tin tức vang trên loa truyền thanh, bà con vô cùng háo hức, tại nhiều nơi, bà con còn tập trung tại các điểm đặt loa truyền thanh công cộng để nghe tin tức. 

Về tờ báo in, cố nhà văn Bút Ngữ chia sẻ: Cuối năm 1961, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ra Quyết nghị về thành lập Báo Tiến Lên. Thời gian đầu, Báo chỉ có gần 10 cán bộ chủ yếu từ tờ Tin Thái Bình chuyển sang. Sau hơn một tháng chuẩn bị, ngày 1/1/1962, Báo Tiến Lên ra số đầu tiên với 4 trang. Báo Tiến Lên 5 ngày ra một số, nhiều chuyên mục được đăng tải như: hoạt động khắp nơi, khoa học và đời sống, miền Nam anh dũng, sinh hoạt Đảng... 

Tờ báo nhanh chóng được bạn đọc xa gần và các tầng lớp nhân dân trong tỉnh đón đọc, yêu mến, cộng tác. Sau một năm hoạt động, Báo đã có đội ngũ thông tin viên, cộng tác viên đông đảo với hơn 600 cộng tác viên thường xuyên cộng tác nội dung cho Báo. Song song hai loại hình báo nói, báo in, các nhà báo của một thời kỳ còn nhiều thiếu thốn, gian khổ, nhưng không quản ngại vất vả, hy sinh đã tích cực cổ động nhân dân thi đua sản xuất, phát triển kinh tế, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và sẵn sàng cùng miền Nam đánh Mỹ. 

Làm vang phong trào “thóc thừa cân, quân vượt mức” 

Sau khi thua đau trên các chiến trường miền Nam, từ tháng 8/1964, Mỹ bắt đầu tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân. Trong thời gian Mỹ ném bom ác liệt, hai cơ quan Báo và Đài Truyền thanh nhiều lần phải sơ tán song các số báo vẫn ra đều, chuyên mục ổn định; loa truyền thanh vẫn vang lên hàng ngày tin tức miền Nam chiến thắng, thanh niên hăng hái lên đường đánh giặc, nhân dân thi đua sản xuất.

Ông Phạm Văn Cật, công tác tại Đài Truyền thanh Thái Bình từ năm 1964, hiện sinh sống tại phường Đề Thám chia sẻ: mặc dù Mỹ ném bom ác liệt song phóng viên thường cố gắng đi nhanh, viết nhanh để có tin phát sớm. Còn với đội ngũ kỹ thuật, tiếng bom dứt đến đâu, anh em đường dây lại lên đường nối lại đến đó. Câu chuyện mà ông và anh em của Đài ghi nhớ nhất là vụ ném bom bắn phá tại cầu Bo và hệ thống đê sông Trà Lý làm sập cầu năm 1967. Dứt tiếng bom, anh Vũ Đức Toàn quyết tâm tìm cách nối dây truyền thanh, không để gián đoạn tiếng loa truyền thanh nối từ thị xã sang các địa phương phía Bắc Trà Lý. Hành động dũng cảm của anh Toàn được Báo Thái Bình tiến lên phản ánh, đăng tải. Bài báo đến tay Chủ tịch Hồ Chí Minh, anh Vũ Đức Toàn được nhận thư khen và Huy hiệu của Người. 

Với tờ báo in, cố nhà báo Lê Trọng, nguyên Tổng Biên tập Báo Thái Bình chia sẻ, thời kỳ Mỹ ném bom phá hoại miền Bắc, việc in báo, viết báo đã khó song công đoạn làm ảnh mới thực sự vất vả, phải mang ảnh lên Hà Nội làm bản kẽm, dù đường đi nguy hiểm do bom đạn. 

Điều đặc biệt là từ thời kỳ đó, giữa hai cơ quan Báo và Đài Truyền thanh có sự phối hợp rất tích cực trong các hoạt động. Năm 1965, Báo Thái Bình tiến lên, Đài Truyền thanh tỉnh và Ban Tuyên huấn tỉnh còn tổ chức thảo luận trên báo các chuyên đề kéo dài nhiều tháng về thâm canh lúa. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn, các chuyên đề này không chỉ cung cấp thông tin mà còn trang bị kiến thức thực tiễn cho sản xuất nông nghiệp. Anh hùng Lao động Nguyễn Thị Mận, nguyên Đội trưởng Đội thủy lợi Quang Trung (xã Vũ Vân, Vũ Thư) chia sẻ, năm 1967, bà được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động khi tròn 20 tuổi. Thời điểm đó, phóng viên Báo, Đài Truyền thanh tỉnh có nhiều cuộc phỏng vấn, bài viết về gương lao động, các sáng kiến cải tiến công cụ làm việc của bà. Qua đó nhiều đội thủy lợi ở khắp các địa phương trong tỉnh đến học hỏi kinh nghiệm, tạo nên phong trào thi đua thủy lợi sôi động, giúp Thái Bình dẫn đầu miền Bắc và nhiều lần được Bác Hồ gửi thư khen, bản thân bà cũng được vinh dự được gặp Bác 2 lần. 

Với sự tuyên truyền dày dặn các gương người tốt, việc tốt, gương lao động giỏi, kinh nghiệm thâm canh lúa, phong trào thi đua lao động, kết quả hoạt động sôi nổi của các hợp tác xã, đội ngũ làm Báo Thái Bình thời kỳ đó đã làm vang hơn phong trào “thóc thừa cân, quân vượt mức” của Thái Bình. 

Cùng với 2 cơ quan báo chí chủ lực của tỉnh, năm 1970, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh được thành lập và xuất bản Tạp chí Văn nghệ Thái Bình cũng góp phần đắc lực vào công tác tuyên truyền của tỉnh. 

Số báo Xuân Mậu Thân năm 1968.

(còn nữa) 

Trần Hương

(Bài viết sử dụng tư liệu từ Địa chí Thái Bình, Lịch sử Đảng bộ Thái Bình, các tài liệu liên quan, ý kiến, tư liệu của các nhà báo lão thành)