Gia đình chị Phạm Thị Hiên và anh Trần Việt Quang ở huyện Vũ Thư có hai người con, một trai và một gái. Con trai lớn của anh chị hiện đã tốt nghiệp đại học được gần 1 năm và bắt đầu làm quen với công việc làm nhân viên ngân hàng ở thành phố Thái Bình. Là sinh viên mới ra trường, chưa có nhiều kinh nghiệm, nên Quốc Tuấn, con trai chị Hiên còn khá bỡ ngỡ với công việc chuyên môn. Tuấn thường cảm thấy lo lắng, thiếu tự tin. Còn Hồng Ánh, em gái của Tuấn năm nay đang học lớp 12. Vì là năm cuối cấp lại rất áp lực với việc ôn thi, có lúc em học đến quên ăn, quên ngủ, khiến cơ thể mệt mỏi và ảnh hưởng tinh thần.

Một người khỏe mạnh khi có sự hài hòa giữa thể chất và tinh thần. Nếu như sức khỏe về thể chất rất dễ nhận diện, có thể đi khám và uống thuốc mỗi khi cảm thấy đau đầu, ho, sốt... thì sức khỏe về tinh thần lại khó phát hiện và không rõ triệu chứng. Những năm về trước, giới trẻ dường như có nhiều thời gian hơn cho bản thân. Sau giờ học, họ có thể vui chơi với bạn bè, đi chăn trâu, cắt cỏ phụ giúp gia đình. Ngày nay, khi xã hội phát triển, các bạn trẻ phải học tập và rèn luyện nhiều hơn do mong muốn từ phía gia đình. Áp lực từ công việc, học hành, đôi khi khiến sức khỏe tinh thần của giới trẻ bị sa sút, nhiều trường hợp dễ rơi vào trạng thái trầm cảm hoặc bất an. Theo bác sĩ chuyên khoa I Trịnh Thị Thanh Tâm, Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Tâm thần Thái Bình: Tại Bệnh viện hiện nay cũng có không ít bạn trẻ tới khám và điều trị về tâm lý hoặc sức khỏe tinh thần. Với những trường hợp như rối loạn tâm thần, rối loạn hành vi chống đối xã hội, căng thẳng trong cuộc sống giao tiếp hàng ngày... bác sĩ có thể tư vấn cho các cháu và cha mẹ có hướng điều trị kết hợp với thăm khám định kỳ. Tuy nhiên, với nhiều trường hợp khi vào bệnh viện trong tình trạng nặng thì phải điều trị trực tiếp ở viện mất khá nhiều thời gian. Đặc biệt hơn, nhiều cháu nhập viện khi có liên quan đến sử dụng chất ma túy, thường gặp ở lứa tuổi từ 14 - 20. Các cháu sử dụng ma túy như một thú vui, không lường hết hậu quả. Còn có nhiều trường hợp khác có hành vi tự hủy hoại như rạch tay để dùng nỗi đau thể xác át đi nỗi đau tinh thần hoặc chọn cách tự sát để thoát khỏi sự đau đớn về tinh thần... Những hành vi tiêu cực này được lý giải do sự áp lực quá nhiều trong việc học tập, trong cuộc sống mà các em không thể chia sẻ để giải tỏa, lâu dần làm cho tinh thần sa sút nghiêm trọng. Bên cạnh đó, nguyên nhân của những hành vi tiêu cực còn do ảnh hưởng từ phim ảnh, trào lưu trên mạng xã hội được lặp đi lặp lại rất dễ bắt chước và có hướng làm theo.

Sức khỏe tinh thần là một yếu tố quan trọng trong cuộc sống của người trẻ, ảnh hưởng đến cách họ cảm nhận, suy nghĩ và hành động. Trong xã hội hiện nay, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng: người trẻ cần có mạng lưới hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng. Ở lứa tuổi còn trẻ, đặc biệt là các bạn học sinh cấp 2, cấp 3, sự phát triển về tâm lý chưa toàn diện, kiến thức, nhận thức chưa đầy đủ để nhận diện rối loạn cảm xúc của bản thân. Ví dụ như triệu chứng trầm cảm xuất hiện lâu rồi nhưng không nói cho bố mẹ, bạn bè biết, đến khi phát hiện ra thì đã ở tình trạng nặng rất khó điều trị. Chính vì thế mà sự kết nối giữa gia đình, bạn bè và cộng đồng sẽ giúp người trẻ cảm thấy không bị cô đơn và có người chia sẻ những khó khăn trong cuộc sống. Nhiều chuyên gia kiến nghị các cơ quan, đơn vị, địa phương quan tâm nhân rộng những mô hình chăm sóc sức khỏe tinh thần tại gia đình, cộng đồng. Bố mẹ và người thân là những người đầu tiên có thể nhận ra dấu hiệu bất thường ở con trẻ. Nếu được trang bị kiến thức, kỹ năng, họ sẽ trở thành những “bác sĩ”, “chuyên gia” tâm lý đồng hành cùng con vượt qua vấn đề sức khỏe tinh thần.

Bác sĩ chuyên khoa I Trịnh Thị Thanh Tâm, Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Tâm thần Thái Bình cũng khuyến cáo thêm rằng: Các bạn trẻ cần học được 4 kỹ năng quản lý cảm xúc như sau: rèn luyện được cảm xúc; hiểu được cảm xúc xem bắt nguồn từ nguyên nhân nào; quản lý cảm xúc (Ví dụ như học sự bình tĩnh, suy nghĩ chín chắn trước khi hành động); thể hiện cảm xúc phù hợp trong cuộc sống hàng ngày, hãy ưu tiên lời nói thay vì phản ứng thái quá trong giao tiếp. Ngoài ra, để bảo đảm sức khỏe tinh thần được tốt, hãy chăm sóc cho cơ thể luôn được khỏe mạnh. Các bạn trẻ cần rèn luyện và duy trì cho mình lối sống lành mạnh, tránh thức khuya, tránh xa các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, sử dụng chất... Tập thể dục thể thao phù hợp là cách hiệu quả để giảm áp lực, căng thẳng hướng tâm trạng luôn luôn vui vẻ và tích cực.

Sức khỏe tinh thần của giới trẻ là vấn đề cấp thiết, đòi hỏi sự quan tâm của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Nâng cao sức khỏe tinh thần không chỉ giúp các em vượt qua khó khăn, áp lực mà còn tạo nền tảng để phát triển toàn diện. Hãy cùng chung tay xây dựng môi trường sống tích cực, yêu thương và thấu hiểu để mỗi người trẻ luôn cảm thấy được lắng nghe, được đồng hành trên hành trình trưởng thành.

Ngọc Huệ